De grondwet is het fundament van alle regelgeving van het land. Alle wetten moeten in overeenstemming zijn met de grondwet. De grondwet legt de meest belangrijke werkingsregels vast van het land.Het is dus ook evident dat de grondwet niet zo eenvoudig kan gewijzigd worden als een gewone wet. In de eerste plaats omdat niemand wenst dat de grondwet even gemakkelijk kan gewijzigd wordt als een gewone wet. Je kan geen spel meer spelen als de spelregels zo flexibel zijn als het spel zelf. Die algemene wens van standvastigheid is vervolgens formeel vertaald in een specifiek artikel 195 – in de grondwet – dat bepaalt hoe de grondwet zelf kan gewijzigd worden.
De kern van de procedure om de grondwet te kunnen wijzigen is dat het in twee duidelijk gescheiden fazen moet gebeuren, met daartussen parlementsverkiezingen. In de eerste stap bepaalt het parlement welke artikelen uit de grondwet gewijzigd mogen worden. Enkel een lijst dus, zonder zelfs te mogen vastleggen hoe die wijzigingen er moeten uitzien. De tweede stap volgt na verkiezingen, waar het nieuwe parlement de artikelen van de grondwet die aangeduid werden kan wijzigen. Al de stemmingen hierover moeten bovendien met een bijzondere meerderheid van stemmen gebeuren. Er zijn dus drie drempels: de lijst van artikelen, een verplichte tijdspanne, en een bijzondere meerderheid bij de stemmingen.
Vandaag zijn twee van de drie drempels afgebroken: artikel 195 is aangepast. Er is geen verplichte ontbinding van het parlement met nieuwe verkiezingen meer nodig. En vanaf vandaag kan het parlement elk artikel van de grondwet aanpassen en veranderen: het is niet gebonden aan de vooraf opgestelde lijst.
Dit is gebeurd omdat de staatshervorming waarover zolang is onderhandeld (met onder andere de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde) anders niet kan uitgevoerd worden. Een aantal artikelen uit de grondwet die niet op de lijst stonden van het vorige parlement moeten daarvoor veranderd kunnen worden.
Heel begrijpelijk, inderdaad. Het resultaat is wel dat de grondwet vandaag kan veranderd worden bijna zoals een gewone wet kan veranderd worden. Dat is een zeer zware degradatie van de grondwet. Het is een cliché, maar hier kan volgens mij terecht geklaagd worden: “de grondwet is geen vodje papier”. Een democratie is voorlopig nog altijd de beste bestuursvorm, maar ze moet wel beschermd worden.
Natuurlijk zal het parlement het regeerakkoord zo correct mogelijk uitvoeren, en zal er voor het overige niets schokkends met de grondwet gedaan worden. Ik twijfel niet aan de goede intenties van al wie vandaag verantwoordelijk is voor het politieke beleid en de politieke toekomst van ons land. Maar de grendels, de drempels zijn weg. In de komende twee jaren zal de verleiding misschien groot zijn om in de grondwet iets te veranderen, in de waan van de dag, want het is voor het ogenblik toch mogelijk… Ik hoop dat niemand op het idee zal komen van ons land een dictatuur te maken – een bestuursvorm die volgens velen in tijden van crisis veel handiger is dan een democratie - , maar zelfs dat is vandaag niet meer onmogelijk. Een democratie die overmoedig is loopt grote risico’s.
Onze politieke leiders hebben afgesproken om op het einde van de legislatuur van dit parlement de grendels en drempels in artikel 195 terug gewoon op hun plaats te zetten, zodat alles weer wordt zoals voorheen. Mooi, dat zijn goede bedoelingen. Maar daarmee wordt de degradatie van de grondwet vandaag niet ongedaan gemaakt. Goede bedoelingen kunnen nooit een verontschuldiging zijn voor verkeerde handelingen. We hebben te vaak in de geschiedenis gezien hoe dwaasheden – en veel erger – begaan zijn met de allerbeste bedoelingen.
Ik ben vooral bezorgd omdat ik twijfel aan de kwaliteit en de integriteit van onze politieke leiders. Door vandaag artikel 195 buiten spel te zetten tonen ze drie dingen die mij bezorgd maken. Ze zijn ongeduldig, ze zijn creatief in het naar hun hand zetten van de spelregels, en ze spreken alleen over hun goede bedoelingen.
De Engelstalige afkorting TINA is vandaag in de mode: there is no alternative. Laat die mode maar vlug verdwijnen: er is altijd een alternatief. Behalve in een dictatuur.
TITEL VIII
DE HERZIENING VAN DE GRONDWET
Art. 195.- De federale wetgevende macht heeft het recht te verklaren dat er redenen zijn tot herziening van zodanige grondwettelijke bepaling als zij aanwijst.
Na deze verklaring zijn beide Kamers van rechtswege ontbonden.
Twee nieuwe Kamers worden overeenkomstig artikel 46 bijeengeroepen.
Deze Kamers beslissen, in overeenstemming met de Koning, over de punten die aan herziening zijn onderworpen.
In dit geval mogen de Kamers niet beraadslagen wanneer niet ten minste twee derden van de leden waaruit elke Kamer bestaat, aanwezig zijn; en een verandering is alleen dan aangenomen, indien zij ten minste twee derden van de stemmen heeft verkregen.
Art. 196.- Er mag geen herziening van de Grondwet worden ingezet of voortgezet in oorlogstijd of wanneer de Kamers verhinderd zijn vrij bijeen te komen op het federale grondgebied.
Art. 197.- Tijdens een regentschap mag in de Grondwet geen verandering worden aangebracht wat betreft de grondwettelijke macht van de Koning en de artikelen 85 tot 88, 91 tot 95, 106 en 197 van de Grondwet.
Art. 198.- In overeenstemming met de Koning kunnen de grondwetgevende Kamers de nummering van de artikelen en de onderverdelingen van artikelen van de Grondwet, evenals de onderverdeling van de Grondwet in titels, hoofdstukken en afdelingen aanpassen, de terminologie van de niet aan herziening onderworpen bepalingen wijzigen om deze in overeenstemming te brengen met de terminologie van de nieuwe bepalingen en de Nederlandse, de Franse en de Duitse tekst van de Grondwet met elkaar in overeenstemming brengen.
In dit geval mogen de Kamers niet beraadslagen wanneer niet ten minste twee derden van de leden waaruit elke Kamer bestaat, aanwezig zijn; en de veranderingen zijn alleen dan aangenomen, indien het geheel van de wijzigingen ten minste twee derden van de stemmen heeft verkregen.
Misschien vind je de volgende teksten ook interessant :
Geen opmerkingen:
Een reactie posten