Eerlijk nadenken over het kwaad in de wereld is sedert de Holocaust niet zo eenvoudig meer. Iedereen is het erover eens dat het kwaad van de Holocaust alle denkbare perken ver te buiten is gegaan.Het gevolg is dat het kwaad gradaties heeft gekregen. Veel kwaad krijgt vandaag een 'lichtere' kwalificatie: er is meestal wel erger kwaad te bedenken, meer zelfs, erger kwaad is realiteit geweest.
Dit is een gevaarlijke evolutie, alsof er - sedert de Holocaust - een kwaad mogelijk is dat 'niet zo ernstig is', dat misschien in bepaalde situaties te dulden is.
Het ergere kwaad - het ergste kwaad - dat anderen aanricht(t)en en/of dat we zelf hebben moeten ondergaan, wordt als excuus gebruikt om het eigen 'lichtere' kwaad te minimaliseren. Het kwaad van Abu Graib ? Vergelijk dat eens met wat in Darfour gebeurd is ! Kijk eens wat Al Qaeda met zijn gegijzelden doet !
Susan Neiman citeert in haar boek 'Morele Helderheid - Goed en Kwaad in de 21ste Eeuw' de Bulgaars-Franse criticus Tsvetan Todorov:
Joden zouden hun aandacht moeten richten op de universaliteit van de Holocaust, en Duitsers zouden hun aandacht juist moeten richten op de uniciteit ervan.
Ze verduidelijkt verder:
Als Duitsers en Oostenrijkers hun aandacht richten op genocide als universeel verschijnsel is dat een manier om hun eigen verantwoordelijkheid te ontlopen; als joden datzelfde doen, is dat juist een manier om zelf ook verantwoordelijkheid te nemen.
Neiman noemt dit de toepassing van iets wat we al op de kleuterschool leren. Niet ver van ons bed dus!
Todorovs principe is een andere manier om te zeggen dat we moreel verplicht zijn eerst onze eigen rommel op te ruimen. Of de rommel die je zusje heeft gemaakt nou groter is dan je eigen rommel of niet, in eerste instantie is dat niet jouw zaak. Het is een lesje dat we onze kinderen al vroeg (proberen te) leren.
Het is niet omdat er erger kwaad te bedenken is, dat mijn 'minder' kwaad geen kwaad zou zijn.
Misschien vind je de volgende teksten ook interessant :
Geen opmerkingen:
Een reactie posten