De balk in eigen oog

'Het is zo gemakkelijk om voor vrede te zijn elders in de wereld, om Serviërs en Kroaten, Israëli's en Palestijnen, enzovoort aan te manen 'hun verstand gebruiken' en de nodige toegevingen te doen voor vrede.
Het is zo ontzettend veel moeilijker vreedzaam, verdraagzaam, vriendelijk te zijn in de eigen omgeving, ten aanzien van anderstalige of andersdenkende landgenoten, en zelfs van buren, van collega's. Dan zijn we meestal onmiddellijk overtuigd van ons gelijk. Als er onenigheid, conflict, naijver of wrok heersen kan dat alleen aan de 'andere' liggen, die onze goede bedoelingen, onze eerlijkheid, onze rechtschapenheid niet onderkent en weet te waarderen, die moedwillig weigert ons gelijk te zien.
Alle journalisten weten dat. Evenwichtig over conflicten in de rest van de wereld schrijven, het gelijk en ongelijk van beide partijen proberen te analyseren, dat is goede, ernstige journalistiek. Laat ze hetzelfde doen over een conflict waarin de eigen gemeenschap betrokken is, en ze worden binnen de kortste keren 'verraders' en 'bevuilers van hun eigen nest'.
Nu het 'vrede op aarde' van Kerstmis nog nazindert, kunnen we daar eens bij stilstaan. Tweeduizend jaar geleden al predikte Jezus van Nazareth een totaal revolutionaire boodschap, een boodschap van liefde die zich ook tot de vijand moet uitstrekken. Het is tragisch dat juist in het gebied waar Jezus leefde en predikte deze kersttijd ontsierd wordt door bloedig geweld.
Maar bij alle luidruchtige veroordelingen van degenen die we als schuldigen zien voor dat, en ander, geweld, moeten we ook de hand in eigen boezem kunnen steken. Hoe vredelievend en vredesbekwaam zijn we zelf, in onze eigen omgeving? Moeten politieke en andere debatten zo vaak scheldpartijen zijn. moet 'de ander' zo vaak de baarlijke duivel zijn?
'Wat ziet gij de splinter in het oog van uw broeder, maar de balk in uw eigen oog bemerkt gij niet?' Die woorden van Jezus, volgens het evangelie van Mattheüs, blijven springlevend.
Onze verontwaardiging om onrecht dat veraf geschiedt, is maar gerechtigd als ze geen alibi is om de balk in eigen oog niet te zien.'

Mia Doornaert in De Standaard van woensdag 31 december.

Ik haal hier graag een citaat aan van Conficius dat ik gevonden heb in het boek van Thomas d'Ansembourg waarover ik al eerder sprak. De teneur is dezelfde : verander de wereld, begin bij jezelf. 'Pour mettre de l'ordre dans le monde, nous devons d'abord mettre la nation en ordre ; pour mettre la nation en ordre, nous devons mettre la famille en ordre. Pour mettre la famille en ordre, nous devons cultiver notre vie personnelle. Et pour cultiver notre vie personnelle, nous devons clarifier nos coeurs.'

Ons geluk ligt in de toekomst ?

'One of the dominant values of our world is that we win once we reach our goals / objectives / mountaintops. We can only feel fulfilled when we get to the end of our quest and arrive at the place we've longed to reach. We can call ourselves successful only once we've done our dreams. Then we get to celebrate. Because we've arrived at our beautiful destination.
But what if that value we hold so very closely to our hearts is wrong ? What if the real game is the journey - not the end. What if the very meaning of success is about loving / embracing / experiencing the journey towards our cherished ambitions versus reaching the mountaintop ?'

Opnieuw Robin Sharma in een wat minder recent schrijfsel op zijn blog met de titel 'The Journey is The Game'. Dat is een gedachte die me nauw aan het hart ligt en waarover ik eerder iets schreef in deze blog onder de titel 'De vreugde onderweg'.

De advent is net voorbij, het is Kerstmis vandaag. Bij het begin van de advent mocht ik iets zeggen in de kerk over 'waakzaamheid', één van de kernwoorden van de advent. Ook toen vroeg ik me af of we nà de geboorte van het kind gelukkiger zouden zijn dan nu in verwachting zijnde...

In de voorbereiding van dat woordje las ik in het boek van Thomas d'Ansembourg 'Qui fuis-je ...' (zie eerder) zeer treffende dingen over onze omgang met de tijd. Als we denken dat ons geluk - 'bonheur, bonne heure' - vooral in de toekomst ligt, dan leidt dat ertoe dat we ons NU niet echt gelukkig kunnen voelen, dat we ons nu eerder ongelukkig - 'malheur, malle heure' - voelen. De Franse taal heeft andere woorden voor geluk en ongeluk, en spreekt van een goed uur en een slecht uur. Het is jammer als onze goede uren enkel in de toekomst zouden liggen. d'Ansembourg vraagt zich af of de tijd onze vijand is : 'Tu es manquant, insuffisant, trop court ou trop rapide, tu m'empêches de vivre et de faire ce que je veux, tu me ronges, tu m'uses, tu m'étouffes.' Zouden we niet beter de tijd aanspreken als onze geliefde : 'Tu es mon compagnon de vie, je sais que je ne ferai rien sans toi, je t'acceuille, te consulte, te respecte et te chéris en toutes circonstances et m'assure que tu soutiens mes élans, mes choix et mes entreprises.'

Natuurlijk is het niet mogelijk om elk moment gelukkig te zijn, er zijn zeker moeilijke of pijnlijke dagen. 'Etre présent à ce qui est ne veut pas dire être confortables et heureux à chaque instant, mais conscients'.

d'Ansembourg legt daarbij nog een verband met onze houding ten opzichte van geld en citeert Patrick Viveret: 'En réalité, la monnaie fascine parce qu'elle est une promesse de vie future, et souvent de vie intense, susceptible d'aider à faire face au sentiment dépressif. Mais le paradoxe le plus fréquent, c'est que cette lutte pour une promesse d'avenir se paie du sacrifice du temps présent.' Zeer zeker een overweging waard nu de economie wereldwijd in een recessie valt.

Verbondenheid

'Muziek is een prachtige taal. Ze verstilt, tilt op, drukt het onzegbare uit, begeerstert, ontroert tot in het diepste. Johann Sebastian Bach is voor mij de vader van alle muziek. Bij Bach is er die prachtige symbiose van rede en gevoel. Bach is religiositeit, zelfs voor wie zoals ik niet godsdienstig is. Zijn muziek drukt intense verbondenheid en continuïteit uit. Ze creëert een hogere werkelijkheid dan de puur pragmatische of kunstmatige 'werkelijkheden' waarmee we zo vaak te maken hebben in ons leven.'

Pieter Lievens, in zijn dagboek in De Bond van 19 december. Ik herinner me Pieter van vroeger werk, af en toe samen in vergaderingen. Ik lees dat hij op brugpensioen is, blijkbaar een zeer goed en zinvol gevuld brugpensioen. Het deed me deugd om het te lezen, onder meer hoe hij hier religiositeit koppelt aan verbondenheid en continuïteit.

In dezelfde Bond lees ik verder bedrijfsleider Luc Debruyckere (63) : 'Bij de senioren is er nog een enorm reservoir aan kennis en ervaring die onderbenut wordt door bedrijven'. Volgens mij is het vooral levenservaring bij de senioren, en ik twijfel of die ruimte kan krijgen in de moderne bedrijven. Hun onbetaalde maar onbetaalbare kennis en levenswijsheid is misschien meer van nut in de plaatselijke gemeenschap en in de vele verenigingen. Een les voor de bedrijven ?

De wijsheid van een rector

Bomen groeien traag van beneden naar boven. Het succes van een universiteit hangt af van de creativiteit van de basis, de rector moet enthousiasmeren en visie ontwikkelen, kunnen luisteren, mensen samen brengen en ruimte geven. Misschien dat goede managers dat ook allemaal doen, maar ze worden wel op hun aandelenkoers geëvalueerd. In mijn sector, bijvoorbeeld, het Alzheimeronderzoek, leidt dit ertoe dat veel bedrijven geregeld excellent onderzoek moeten stoppen van hun managers omdat het niet direct commercieel toepasbare resultaten zal opleveren.
Ik hoop dat de universiteit het recht blijft opeisen om dat soort fundamenteel onderzoek met zijn risico's maar ook zijn doorbraken te blijven uitvoeren. De ware uitdaging voor de universiteit in de volgende maanden is of we een alternatief kunnen ontwikkelen voor deze managementcultuur die door onze beleidsmensen zo hoog wordt aangeslagen. Het is eigenlijk absurd. Net wanneer zowat iedereen overtuigd is - na de beurscatastrofes van de laatste maanden - dat managers zeker niet garant staan voor een wijs beleid, juist de universiteit op zoek zou gaan naar een 'manager'. De ultieme toets voor een rector is niet zijn management, maar zijn wijsheid.

Bart De Strooper (gewoon hoogleraar aan de KU Leuven) in De Standaard van vrijdag 5 december, naar aanleiding van de evaluatie van rector Marc Vervenne.