dinsdag 20 januari 2009

Morele helderheid - Moral clarity - Obama

'Eerbied staat een trap hoger dan respect. Respect voel je voor andere menselijke wezens. Eerbied voel je voor wat jou als mens te boven gaat. Sommigen voelen eerbied voor god, je kan eerbied voor ideeën voelen, voor het idee van wat hoort te zijn - het streven naar een wereld die beter is dan de wereld die we kennen. Grote kunst kan ons vervullen met eerbied, kunst kan een blik geven op een andere wereld.

Eerbied is belangrijk omdat het ons nederig maakt. We hebben dat nodig. De verlichting geeft mensen een gevoel van hun eigen kracht. Dat was belangrijk na de middeleeuwen. De verlichting is vaak verweten dat ze arrogant was, dat ze mensen de illusie gaf dat ze alles konden - en kijk eens in welk ellende dat ons heeft gestort. Maar dat is een karikatuur. Geen enkele filosoof dacht zo. Als je hen opnieuw leest, merk je hoe vervuld ze waren van een gevoel van begrenzing, hoe overtuigd ze waren van de menselijke beperktheid. De grote denkers beseften zeer goed dat je voor een tegengewicht moet zorgen voor de hang naar eindeloze mogelijkheden.


Eerbied houdt ook een gevoel van dankbaarheid in. Het gevoel dat het leven een geschenk is. Dat houdt in dat we iets moeten teruggeven aan de wereld. De verplichtingen zijn groter dan wijzelf. We zullen ze nooit kunnen vervullen, we zullen de beste van alle werelden nooit bereiken. Gelukkig maar. (...)

Deze verkiezingen hebben bewezen dat mensen tegen alle verwachtingen in massaal gemobiliseerd kunnen worden, niet uit eigenbelang, niet voor hun portemonnee, maar voor een ideaal. (...)


Op 5 november schreef The Scotsman, de Schotse nationale krant, op haar voorpagina : 'Alles is mogelijk'. Mensen overal ter wereld praatten over hoop. Het was erg vergelijkbaar met toen de Berlijnse muur viel, of hoe internationaal gereageerd werd op de Franse revolutie. Wat helemaal onmogelijk had geleken, gebeurde plotseling. Een Afro-Amerikaan, zijn tweede voornaam is Hussein, kon het machtigste ambt ter wereld veroveren, gedreven door pure intelligentie en energie en door te appelleren aan
the angels of our better nature, zoals hij Abraham Lincoln citeerde, en niet door in te spelen op onze angsten. Daarom was 5 november een uitzonderlijk universeel moment dat iedereen deed stilstaan.'

Susan Neiman (een Duits webadres !), in een interview in De Standaard der Letteren van vrijdag 16 januari. Neiman is - volgens Karel Verhoeven die het interview uitschreef - een pittige vrouw, roodgeverfde mond en ravenzwart haar, een activiste - zo links als ze ze ooit gemaakt hebben - die met een vet aangezet Joods-Amerikaans accent praat als ze zich opwindt. Neiman is ook een fijnzinnige filosofe. Ze zoekt in de filosofie een stevige basis waarop mensen van goede wil hun idealisme kunnen bouwen. En hé, merk ik op, ze is ook van 1955 !


Ze schreef het boek 'Morele helderheid' (originele titel : 'Moral clarity'). En krijgt er een vrij zeldzame vier sterren voor in DSL. Ik lees de recensie op de dag dat Obama de eed aflegt als 44ste president van de VS. Neiman zegt over Obama in het interview : 'Ik heb mijn boek geschreven als een oproep tot actie. Dat stopt niet nu we een deftige president hebben. Bij volgende edities zal ik er wel bij vermelden dat Obama getoond heeft hoe verlicht engagement mogelijk is.' Ik kon vandaag geen beter interview lezen. En het boek van Neiman - ik zie op tegen de 472 pagina's - moet Proxis zo vlug mogelijk leveren.

Maar eerst wil ik morgen de inauguratie-toespraak lezen van Obama. Mijn ouders hebben ze in real time gehoord en gezien op TV en ze kijken uit naar de gedrukte versie - indrukwekkend, zeggen ze. Of zou ik ergens op internet een gefilmde versie gaan zoeken ?

zondag 18 januari 2009

Protestbrief

"Dat je 75 bent, valt natuurlijk niet te ontkennen, maar je hoeft het daarom nog niet te voelen. Je moet wel tijd gaan indelen waarvan je niet weet hoeveel er nog van rest. Verder hoop je maar dat als je tijd voorbij is, je dat bericht met de nodige kalmte in ontvangst zal kunnen nemen - zoals je nu dénkt dat te zullen kunnen doen. Een protestbrief schrijven heeft overigens weinig zin."

Cees Nooteboom, in een interview verschenen in De Standaard der Letteren van vrijdag 26 december.

Ode aan de traagheid

'Traagheid is een onderschatte factor bij het maken van wijn, die weinig belicht wordt in de wijnliteratuur. Om goede van banale wijn te onderscheiden, heeft de literatuur het vaak over verschillen in terroir of in talent van wijnmakers, of ook wel over de verschillen tussen de "oude" en de "nieuwe" wereld. Terwijl een essentieel verschil eigenlijk gemaakt wordt door traagheid, tijd en geduld.

Traagheid is belangrijk in alle stadia van het proces, van wijnrank tot wijnglas. Een wijnbouwer die nieuwe wijnranken aanplant, weet al dat hij minstens drie jaar zal moeten wachten voor ze druiven zullen produceren. Bovendien zijn druiven die traag rijper, beter : de zoete, zure en bittere smaakcomponenten krijgen de tijd om zich mooi te integreren, terwijl de aromatische componenten schakering en diepgang ontwikkelen. Een vrucht die snel rijpt, ontwikkelt veel suiker, maar weinig smaak en frisheid.

Plukken gebeurt het best ook traag, met de hand en tros per tros, om de rijpe van de onrijpe en de gezonde van ongezonde exemplaren te scheiden, en om de fragiele vruchten niet te beschadigen. Elke onrijpe, rotte of beschimmelde druif geeft onzuivere aroma's af in de gistkuip. De gisting gebeurt het best ook op het ritme dat de druiven zelf aangeven. Gistingen die door opwarming versneld worden, riskeren aroma's te "verbranden". Aroma's die traag onttrokken worden aan de druiven, zonder het proces te bruuskeren, zijn subtieler, fijner en geschakeerder. Vervolgens laat men wijnen niet voor niets één tot twee jaar rijpen in eikenhouten vaten. Daarbij speelt traagheid een grote rol, net zoals in de rijping van wijn op fles.

Bruno Vanspauwen in De Standaard Magazine van zaterdag 17 januari.

Niet zomaar een algemene ode aan de traagheid, maar een zeer concreet en gedetailleerd bewijs van de voordelen van de traagheid.

Eerder een ode aan het geven van de nodige tijd, een oproep om niet sneller te willen gaan dan de natuur. Gras groeit niet sneller door er aan te trekken...

Dit artikel kadert in een meer globale tekst over "slow food". Jammer eigenlijk dat de natuurlijke tijd terug moet verdedigd worden, tegen het steeds sneller resultaten willen boeken. Ik verwijs weer graag naar het boek van d'Ansembourg waar hij schrijft over onze moeilijke relatie met de tijd. We zijn zo overdreven gericht op het bereiken van resultaten en doelstellingen in de toekomst dat we de noodzakelijke tijd om die te bereiken erg veronachtzamen. De toekomst wordt voortdurend hoger ingeschat dan het vandaag. Het NU duurt te lang naar onze smaak, we willen zo snel mogelijk het gedroomde punt in de toekomst bereikt hebben. We hebben het erg moeilijk om het NU ten volle naar waarde te schatten. Het gevolg is wel dat we voortdurend in een lichte staat van 'ongelukkig zijn' verkeren : want ons geluk hebben we in de toekomst gelegd. We zullen gelukkig zijn als we ... (vul maar in). En als het dan zover is dan zijn we verbaasd dat we - weeral - niet echt helemaal gelukkig zijn.

vrijdag 16 januari 2009

Luisteren en spreken

'If we wish to succeed
in helping someone to reach a particular goal
we must first find out where he is now
and start from there.

If we cannot do this,
we merely delude ourselves
into believing that we can help others.

Before we can help someone,
we must know more than he does,
but most of all,
we must understand what he understands.
If we cannot do that, our knowing more will not help.

If we nonetheless wish to show how much we know,
it is only because we are vain and arrogant,
and our true goal is to be admired,
not to help others.

All genuine helpfulness
starts with humility before those we wish to help,
so we must understand
that helping
is not a wish to dominate
but a wish to serve.

If we cannot do this,
neither can we help anyone.'


Een tekst van Soren Kierkegaard, Deense filosoof en theoloog (1813 - 1855). Ik heb de tekst gevonden in de bespreking van het boek 'Hostmanship - A leadership Ethic of Personal Responsability' van de Zweedse schrijvers Jan Gunnarsson en Olle Blohm. De bespreking heb ik gevonden op de blog van Ed Brenegar.

De bespreking van 'Hostmanship' is zeer boeiend en lezenswaard en doet me uitkijken om het boek zelf ook te kopen. De auteurs werken het begrip 'hostmanship' (gastheer zijn) uit op vijf niveaus : de persoon zelf, de functie (of afdeling) in de organisatie waar je werkt, de organisatie zelf , de omgeving - de gemeenschap, en het land.

Ergens schrijft Brenegar in zijn review over het belang van kwaliteitsvolle dialoog. Hij schrijft : To a great extent, dialogue is dependent, not on our ability to articulate our thoughts, but rather to listen. To listen objectively, perceptively and non- prejudicially. En hij citeert dan uit het boek zelf : Dialogue requires the courage to see beyond prejudices and a willingness to treat guests in a friendly and personable manner. ... Listening is much more than understanding what is said. ... In a dialogue with a guest, the "right" questions aren't always asked. But by listening, you can tell her what she hasn't yet put into words.

Allemaal zeer betekenisvolle gedachten, en ik neem ze mee in mijn overweging voor komende zondag (2de zondag door het jaar, cyclus B) over Samuël die geroepen wordt, een overweging over spreken en luisteren. Ik denk dat ik zal eindigen met : als je niet geleerd hebt om echt te luisteren, zal je niet in staat zijn om zinvol te spreken. Kan je echt naar mensen luisteren als je niet eerst geleerd hebt om naar God - je diepste zelf - te luisteren ?

Tijdelijke btw-verlagingen

'Gezinnen hebben door de financiële crisis heel wat vermogen verloren dat ze in de eerste plaats weer willen opbouwen. Daarnaast worden ze geconfronteerd met heel wat onzekerheid over hun toekomstig inkomen en een mogelijk verlies van hun baan. Alle bijkomende inkomsten, belastingverminderingen of andere maatregelen om de koopkracht te behouden zullen bijgevolg niet geconsumeerd, maar gespaard worden. Ook de lastenverlagingen voor de bedrijven zullen enkel gebruikt worden om de balansen te verbeteren zonder impact op de werkgelegenheid. Effectievere maatregelen om een recessie te bestrijden zijn directe uitgaven door de overheid zoals het vervroegen van overheidsinvesteringen, of initiatieven die aanzetten tot onmiddellijke consumptie zoals tijdelijke btw-verlagingen. (...)

Hoe groter de huidige tekorten of hoe kleiner de overschotten, hoe meer de gezinnen zelf voor hun oude dag zullen moeten zorgen. Een rationele consument die onzeker is over zijn gezondheidszorg en pensioen zal reageren door vandaag minder te consumeren en meer te sparen om tegemoet te komen aan de latere hogere belastingen en vergrijzingkost. Hetzelfde geldt voor bedrijven. Waarom zouden zij vandaag investeren en tewerkstelling creëren als hun in de toekomst enkel maar besparingen en hogere belastingen te wachten staat? '

Gert Peersman, hoogleraar monetaire economie aan de Universiteit Gent, in De Standaard van donderdag 15 januari. Het is wel jammer dat iedereen zegt dat we meer moeten consumeren om aan de crisis het hoofd te bieden. Vanuit puur economisch standpunt is dat inderdaad logisch, maar vanuit menselijk en maatschappelijk oogpunt ben ik niet overtuigd.

De weg

'Was das Leben ausmacht, sind nicht die Ziele, sondern die Wege zum Ziel.'

Peter Bamm, op een bladwijzertje dat ik vond ik één van mijn boeken, versierd met een mooie foto van een landweg in de herfst.

In een vroegere tekst heb ik reeds stilgestaan bij de keuze tussen de weg en het doel. En meer recent ook in dit artikel. Het heeft te maken met de keuze voor het NU, met de keuze om NU te leven en het NU belangrijk te vinden.

Gratitude

'Leaders enter dangerous territory when they neglect to be grateful for what they have, and instead begin to fear losing what they've accumulated. The blessings of life surround everyone, but the person is rare who allows its simple benefits of life to fill his or her soul. Yet, the choice presents itself to anyone : accentuate the positives or dwell on the negatives.
Choosing to be grateful earns the greatest return in times of trouble. It's virtually impossible to be overtaken by worry when a person has a heart of gratitude. For this reason, it pays to log a gratitude journal - each day, list three things in life for which you're thankful. Don't just jot them down; roll them over in your mind. Let them sink into your spirit. Chances are, the exercise will dramatically improve your perspective.'

Justin Pinkerman schreef deze tekst op de website van GiANT Impact. De aanleiding was de zelfmoord van de Duitse rijke industrieel Adolf Merckle, ondanks een vermogen van 9,2 miljard dollar. De titel van zijn artikel was 'perspective', maar de kern van de zaak is volgens mij - en volgens Pinkerman - uiteraard de dankbaarheid.

Onlangs las ik het boek '100% positivo. Het geheim van optimisme' van Leo Bormans, onder meer hoofdredacteur van 'Klasse' - zie de cover van het boek bovenaan. Hij vermeldt ook in één van de hoofdstukjes van zijn boek dat hij al twintig jaar elke dag drie woorden in een dagboek schrijft, waarbij elk woord herinnert aan een positieve ervaring in de loop van de dag.

Op een andere website liep de discussie over de belangrijkheid van dankbaarheid. Ed Brenegar houdt er een pleidooi voor 'Say thanks every day' als belangrijk motto, tegen het motto 'Stay hungry' dat iemand anders bepleitte. In de wedstrijd heeft uiteindelijk de honger het gehaald op de dankbaarheid.

Ik denk ook dat dank-zeggen één van de zaken is die Jezus zeer veel deed...




donderdag 1 januari 2009

Geistesgegenwärtig

Geistesgegenwärtig hatte Gott damals vom Urknall ein Foto geschossen, welche er immer noch recht eindrucksvoll fand.

Gevonden in de Zeit van ergens in december 2008.

geistesgegenwärtig : met veel tegenwoordigheid van geest