Enkele weken geleden heb ik deel twee van de memoires van Hans Küng gelezen: "Omstreden waarheid" (2007, 700 bladzijden!).
Küng is een van de belangrijkste theologen van de laatste vijftig jaar. Schrijven is voor hem duidelijk geen probleem. Deel één van zijn memoires "Bevochten vrijheid" (2003) was al een klepper van 550 bladzijden, en ging tot het jaar 1968. Deel twee loopt 'slechts' tot het jaar 1980. Gelukkig is Küng nog maar 81 jaar oud...
Een rode draad doorheen dit ganse deel twee is zijn relatie met Joseph Ratzinger, de huidige paus, met wie hij verschillende jaren als theoloog heeft samengewerkt aan de universiteit van Tübingen (Duitsland), en die later koos voor een 'carrière' in de Vaticaanse Curie.
Beiden zijn wij afkomstig uit een conservatief katholieke familie en uit een Alpenland, hij uit Beieren, ik uit Centraal-Zwitserland; beiden houden wij van bergen en meren. Wij zijn leeftijdsgenoten, bijna van hetzelfde jaar: Ratzinger is op 16 april 1927 geboren, ik op 19 maart 1928. Maar uiteraard groeit een zoon van een ambtenaar bij de rijkspolitie, na de pensionering van de vader gehuisvest in een bescheiden boerenwoning en als twaalfjarige jongen al op een priesterseminarie, anders op dan de zoon van een zakenman in een gastvrije burgermanswoning op het raadhuisplein, een centrum voor de hele wijdvertakte familie. Niet de beschutte, strenge atmosfeer van de wereld van de politie of de clerus, maar een levendige, voor de wereld openstaande sfeer.
Deze paragraaf uit de proloog van het boek (p. 22) zet de toon.
Een andere rode draad - waarnaar de titel van het boek verwijst - zijn de meningsverschillen over een aantal dogma's zoals de onfeilbaarheid van de paus, 'afgekondigd' in 1870 (1ste Vaticaans concilie), en de veroordeling van elke vorm van geboortebeperking door echtparen als een doodzonde (1930). De onmacht van het Vaticaan om op een volwassen 'wetenschappelijke' manier met Küng in discussie te gaan is ontluisterend.
Küng beschrijft hoe Johannes XXIII in de beginjaren '60 met het 2de Vaticaans concilie ramen wilde opengooien om een nieuwe wind door de kerk te laten waaien, die krampachtig door de Romeinse Curie in de jaren daarna weer worden dichtgetimmerd.
Tussendoor kreeg ik een beknopte wereldgeschiedenis voorgeschoteld, met onder meer de studentenopstanden in de jaren '68 aan de universiteiten, en hoe Küng daarmee omgaat: open, zelfbewust en met kennis van zaken (in tegenstelling tot Ratzinger).
Zijn intelligentie, werkkracht, contacten wereldwijd en vlotte toegang tot de media zijn verbluffend. Het zal maar aan enkelen gegeven zijn om - in een vakgebied als de theologie en toen computers en e-mail nog onbekend waren - een standpunt te kunnen publiceren in de meest gezaghebbende kranten wereldwijd, soms op dezelfde dag! Het Vaticaan had er een zware tegenstander aan...
Uiteindelijk zal de vorige paus (Johannes-Paulus II) hem einde 1979 zijn leerbevoegdheid aan de theologische faculteit van Tübingen afnemen. Zonder ooit met hem gesproken te hebben.
Mijn conclusies :
- Ik kijk al uit naar een vervolg van zijn memoires. Zijn standpunten inzake oecumene en theologie spreken mij bijzonder aan.
- Ik ga stilletjes proberen om een boek van hem te lezen, bijvoorbeeld 'Christ sein' (1974 - maar toch nog actueel volgens mij).
- Küng schrijft een taal die toegankelijk is, ook wat betreft theologische kwesties. Zijn zinnen zijn erg lang - zoals in mooi Duits betaamt. Ik ben niet zeker of in de Nederlandse vertaling de zinnen ook zo lang moesten blijven.
Misschien vind je de volgende teksten ook interessant :
